تعبیر خواب به فرایند معنا بخشیدن به رویاهایی است که در خواب می بینیم، گفته می‌شود. در خیلی از تمدن‌های باستانی خواب دیدن به عنوان یک ارتباط فراطبیعی یا ابزاری برای مداخلات نیروهای غیبی در نظر گرفته می‌شد که اشخاصی با نیروهایمخصوص قادر به گره‌گشایی از مفهوم آن هستند.مفهوم ان را دریابند در دوران معاصر مکاتب گوناگون روان‌شناسی تئوری‌هایی را در خصوص معنا و مفهوم خواب‌ها ارائه کرده‌اند.
در روان‌شناسی تحلیلی روش های تعبیر خواب برگرفته از روشی است که زیگموند فروید موسس مکتب روان‌کاوی در اثر مهم خود «تعبیر خواب» (۱۹۰۰) ارائه داده‌است. فروید در این کتاب تئوری خود را در خصوص کارکردهای خواب تفسیر نموده است. قسمت قابل ملاحضه ای از کتاب به تفسیر رویاهای شخصی خود فروید، نزدیکان و آشنایان و بیماران می‌پردازد. از دیدگاه وی معنای هر خوابی در مورد تحقق یکی از آرزوهای و خواسته‌های انسان است. آرامشی که در خواب به شخص خفته عارضه شده به وی اجازه بیان خواسته‌های سرکوب‌شدهٔ خود را می‌دهد. البته تعارض‌هایی که در ارضای خواسته‌ها و تحقق آنها وجود دارد ممکن است آن را تبدیل به یک رویای ناخوشایند سازد.
فروید چهار قاعده را در رویاها شناسایی کرده‌است؛ اول عامل تراکم که به معنی فشرده‌سازی و خلاصه‌کردن خواسته‌هاست. دوم عامل تغییر مکان یا انتقال و جابجایی که بر اساس آن بار عاطفی و احساسی از هدف اصلی به یک هدف غیرواقعی منتقل می‌شود. عامل سوم ویژگی نمایشی رویاست که مفاهیم انتزاعی و مجرد ذهنی را به صورت تصاویر در می‌آورد. چهارمین عامل نیز خاصیت کنایه‌آفرینی و تمثیل‌سازی خواب است. پلکان، خندق، خیابان، خانه، اتاق، اتومبیل، آشپزخانه، زردچوبه، دندان، املت، بادنجان، بادکنک، دست‌ها و پاها و همه و همه نماد و رمزی هستند که می‌توان آنها را کشف کرده و به کمک آن راز خواب را گشود. تعبیر خواب در اسلام
از نظر اسلام اصل علم تعبیر خواب یک علم الهی بوده و از هر کسی از عهده آن بر نمی آید، بلکه اولیای طراز اول قادرند خواب‌های ما را دقیق تعبیر کنند البته یک سری قوانین و مقرراتی وجود دارد و علمایی هم که در سطح معمول هستند، می‌توانند نشانه‌هایی را نیز حدس یزنند. احتمال رویای صادقه در نزدیکی اذان صبح بیشتر است، اما این گونه نیست که کسی اول شب بخوابد و رویای صادقانه نبیند.
شرایط معبر خواب از دیدگاه اسلام
در روایات برای معبر خواب ( فردی که تعبیر خواب می کند) شرایط زیر ذکر شده است:
خیر خواه باشد.
علیم و دانا باشد.
دشمن و کینه توز و منافق نباشد.
معبر باید قدرت تشخیص زیادی داشته باشد.
موقعیت خواب بیننده را بشناسد.
شرایط تعبیر خواب
خواب را به سه نوع گروه بندی نموده اند:
۱- رویای صالحه یا خواب نیکو که بشارتی از سوی خداوند باری تعالی است. برای نبوت پیامبران ۴۶ قسمت ذکر شده است که رویای صالحه یکی از این ۴۶ قسمت می باشد.
۲- خواب ناپسند و ناخوشایند که از این نوع خواب از طرف شیطان رانده شده است و برای آزار و اذیت و به سخره گرفتن بیننده خواب است.
۳- خوابی که دلیل ۀن تنها خیالات و تفکرات انسان و اعمال روزمره اوست. برخی از خواب ها و رویاها حاصل اتفاقاتی است که در طول روز برای انسان اتفاق می افتد. برای مثال شاید شما عادت داشته باشید در ساعتی از روز غذا بخورید. اگر روزی ترک عادت کنید و بدون خوردن غذا بخوابید ممکن است خواب غذا خوردن را ببینید و یا امکان دارد در طول روز غذای زیادی خورده باشید و بعد به خواب بروید. در این حالت احتمال دارد شما خواب استفراغ را ببنید.
غیر از این سه نوع سایر خواب ها، خواب های ۀ که قابل تعبیرآشفته ای می باشند که قابل تفسیر نیستند،به این دلیل که بر قاعده مشخصی قرار نگرفته اند.
اعمال مربوط به خواب های خوب و شایسته
بیننده این نوع خواب باید ۴ عمل زیر را بعد از دیدن خواب انجام دهد:
۱- شکرگزاری خدا بابت دیدن این خواب خوب.
۲- به دیگران برای دیدن این خواب خوب مژده دهد.
۳- برای هرکسی که دوست دارد خواب را تعریف کند.
۴- خواب را برای خود به چیزی خوب و نیکو تعبیر کند. به این خاطر که خواب طبق چیزی که تعبیر می شود رخ می دهد.
اگر خواب ناخوشایند و ناپسند بود. بیننده خواب باید هفت عمل زیر را انجام دهد
اعمال مربوط به خواب های بد و ناخوشایند
بیننده این نوع خواب باید هفت عمل زیر را بعد از دیدن خواب انجام دهد:
۱- از شر این نوع خواب به خدا پناه ببرد.
۲- با گفتن «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» از شر شیطان به خدا پناه ببرد.
۳- سه مرتبه به سمت چپ خود تف کند. ( بدون پرت کردن آب دهان)
۴- جهت خوابیدن خود را عوض کند.
۵- نماز بخواند.
۶- نزد خود نیز خواب را تعبیر نکند.
۷- برای هیچ کس خواب را تعریف نکند.